Şarap Terimleri

Apelasyon (Apelation)
Şarabın kökenine göre kontrollü olarak adlandırılması.

Fransızlann öncüsü olduğu ”Appelation d’Origine Controlee” (AOC) sistemiyle şarap bölgeleri temel alınarak bir klasifikasyon yapılır ve hangi bölgede hangi üzümlerin yetiştirileceği, üzümlerin verim oranı, hasat ve işlenme tarzları belirlenir. Bu şartlara uyan üreticilere bu ibareyi taşımaya hak kazandıklarına ilişkin sertifika verilir.

Apelasyon bir kalite güvencesidir, şartlara uymayan üreticilerin sertifikaları iptal edilir. ltalyan şaraplarındaki DOC ve DOCG ibareleri de benzer bir sistemi ifade ederler…

Aroma
Şarabın üzüm’den gelen taze özelliklerinin hissettirdiği kokular.

Asil küf
Latince adı ”Botrytis Cinerea” olan, üzümlere dadanan bir küf mantarı.

Hasat gecikince bazı üzümlere bu mantar dadanır ve üzüm tanelerinin sularını azaltarak buruşmalarına, bir tür çürümelerine yol açar.

Dünyanın en pahalı ve değerli tatlı şarapları, bu küfle enfekte olmuş üzümlerin adeta bal kıvamlarındaki şıralarından imal edilir.

Asit, asidite
Üzüm şırasından şaraba geçen meyve asitleri, oranlarına göre şarapta değişik roller oynar.

Dengeli asiditeli bir şarap damakta ”diri” iken, yüksek asiditeli bir şarap tırmalayıcı olabilir.

Baharlılık
Daha çok kırmızı şaraplarda hissedilen baharat çağrışımlı kokular ve tadlar için (Şiraz üzümünün bibersi lezzetli bir şarap vermesi gibi) kullanılır.

Buke
Yıllanma sonu-cunda meydana gelen şarap kokuları Daha çok içildikten sonra genizde hissedilir.

Büyük şarap
Fransızcadaki “Grand Vin” deyiminden türeyen bir adlandırna. En üst düzeydeki şaraplar için kullanılır.

Cibre
Üzüm kabukla-nnın oluşturduğu kütle. Kırmızı şaraplarda üzüm şırası kabuklarıyla birlikte bekletilir ve mayalanma bu sırada cereyan eder .Buna “cibre fennantasyonu” denir.

Çiçeksilik
Daha çok aromatik üzüm çeşitlerinden yapılan şaraplarda hissedilen çiçek çağrışımlı kokular için kullanılır.

Damıtım
Şarabın veya diğer mayalı içkilerin ısıtılarak içindeki alkolün buharlaştırılması ve soğuk su haznesi içindeki borulardan geçirilerek yoğunlaştırılıp ayrı bir kaba alınması işlemi.

Degüstasyon
Şarabın veya başka bir alkollü içkinin duyusal özelliklerinin tadımcılar tarafından duyu organları aracılığı ile saptanması

Degüstator
Tadımcı


Dekantasyon
Yıllanmış şarapların, tortularından arındırılması ve oksijenle temas ettirilip “uyandırılmaları” için yapılan karafa süzme işlemi. Bazen genş kırmızılar da içimlerinin yumuşaması için dekante edilir.

Dömisek
Yarı tatlı şarap

Fermantasyon
Üzüm şırasının maya maddelerinin çalışması sonucu mayalanarak alkol ve karbondioksit gazı üretmesi. Fermantasyonla alkolün sıra gliserin, aldehitler ve esterler gibi yeni maddeler oluşur, bunlar şaraba tad ve içim yumuşaklığı verirler.

Fıçı
Şarapların olgunlaştırılmasında kullanılan meşe ağacından yapılma kap

Filtre edilmemiş
Özellikle şarapçılıkta ve viskicilikte son yıllarda gözde olan bir akım. İçkinin berraklaştırılması için yapılan filtrasyon işlemi sırasında bazı tad maddeleri de filtre cihazlarında kaldığından, berraklıktan çok lezzeti önemseyen şarap ya da viskiseverler için bir süredir bazı üreticiler ürünlerini filtre etmeden piyasaya sürüyorlar.

Geç Hasat
Şarapçılık üzümlerinin normal bağbozumu zamanından sonra, şeker oranları daha çok yükseldiğinde ve su oranları azaldığında hasat edilmesi işlemi. Tatlı şarap üretiminde bu metoda sık sık başvurulur.

Gövde
Bir alkollü içkinin damakta hissedilen kıvamı, yoğunluğu

İyi sene kötü sene
Üzümlerin olgunlaşmasının iyi cereyan ettiği, iklim koşullarının üzümlere iyi etki ettiği ve bağbozumunun sağlıklı koşullarda yapıldığı yıllar, “iyi sene” olarak adlandırılırlar. Bu senelerin şarapları diğer yıllarınkinden daha değerlidir. Kötü sene ise, aşırı yağış, aşırı kuraklık, don vb etkenlerden dolayı üzümlerin olgunlaşmasının istenen düzeyde olmadığı senelerdir. Bazı ünlü üreticiler kötü senelerde şişeleme yapmaz, o yılların şaraplarını başka markalarda kullanılmak üzere şarap tüccarlarına satar ya da ikinci markalarında kullanırlar.

Kalite şarabı
Kalıcı ve zengin bir letzzet oluşturmaya çalışarak üretilen, üst düzeyde şaraplar

Karaf
Şarap sürahisi. Yıllanmış şaraplar karaflara sürülür.

Kav
Mahzen, şarapların bekletildiği loş, nemli, ve serin ortam

Köpüklü Şarap
Doğal yolla ya da suni yolla köpüren bir özelliğe kavuşturulan şarap. Doğal köpüklülerin şişede şampanya metoduyla köpürme özelliğine kavuşturulanları “methode champenoise” ibaresini kullanırlar

Kupaj
Farklı üzüm çeşitlerinden yapılan şarapların şişelenmeden önce birbirleriyle harmanlanması işlemi. Eski dilde “paçal” da denir.

Lager
Alt fermantasyon metoduyla, yani mayanın alttan verilmesiyle üretilen, sarı renkli ve nibeten hafif içimli birası.

Şarap şişeleriin ağızlarnın kapatılmasında kullanılan, İspanya ve Portekiz’de yetişen “mantar meşesi” ağacının kabuklarından yapılma tıpa.

Mantar
Şarap şişeleriin ağızlarnın kapatılmasında kullanılan, İspanya ve Portekiz’de yetişen “mantar meşesi” ağacının kabuklarından yapılma tıpa.

Maserasyon
Kokulu meyvelerin, baharatların ya da bitkilerin alkole yatırılarak “ıslatılması”. Bu sayede alkolde bekletilen maddenin özellikleri alkole geçer. Özellikle likörcülükte yaygın kullanılan bir yöntemdir

Meyvemsilik
Üzümden gelen taze koku ve tadların hissedildiği şarapları tanımlamakta kullanılır. Üzümlerin özelliğine göre çoğu kez bu koku ve tadlar diğer bazı meyveleri çağrıştırır.

Monosepaj
Tek üzüm çeşidinden yapılan şarap. Ancak bu üzümlerin yüzde yüz oranında kullanılması şart değildir. birçok ülkede % 15 ile % 25 oranında başka bir üzümün de kullanılması halinde bile şarap baskın üzümünün adıyla ” monosepaj” olarak satışa sunulabilir.

Oksidasyon
Şarabın oksijenle temas etmesi sonucu meydana gelen durum. Şarabın en büyük düşmanı olan oksijen, şarapta “fındıksı” bir koku ve tad meydana getirir, bu durumdaki şaraplara “okside” şaraplar denir. Oksidasyon bir şarap hatası olmakla beraber, şarapların bilinçli olarak okside edilmesi ile elde edilen ve bu yolla özel bir çeşni kazandırılan bazı özel şaraplar da vardır

Rekolte
Belirli bir senenin bağbozumunun üzümleriden yapılan şarap

Rezerv
Firmaların daha iyi kalite ve/veya yıllanmış şarapları için kullanılan bir deyim.

Sek
Şekerliliği minimum düzeyde olan şarap

Sepaj
“Üzüm çeşidi” anlamına gelen, şarabın yapıldığı üzümü kasteden Fransızca bir kelime

Sofra Şarabı
Günlük içim için üretilen, sıradan özellikteki şarap

Someliye
Restaurantlarda sadece şarap servisiyle görevli olan şarap garsonu

Tanen
Üzümlerin çekirdek ve kabuklarında bulunan, burukluk veren maddeler.

Yıllandırma
Alkollü içkilerin tadlarının “olgunlaşması”, yumuşaması ve daha dengeli bir içime kavuşmaları için meçe fıçılarda, çelik tanklarda, cam damacanalarda ya da şişeli olarak kavda bekletilmesi işlemi